Meldkamer Oost-Nederland
Aan de rand van Apeldoorn is het gebouw van de Meldkamer Oost-Nederland opgeleverd. Het staat achter een wal en heeft een uitgesproken, cortenstalen gevel met aan twee kanten een opvallende overstek. Binnen valt vooral op hoe ruim en daglichtrijk het gebouw is. De gebruikers – Politie, Ambulancezorg en Brandweer – zijn eind 2022 en begin 2023 druk doende met de verdere inrichting en het testen van de systemen.
Aan de Europaweg ervaar je ten volle dat Apeldoorn op de flanken van de Veluwe ligt. Het is een bomenrijke laan met een strook kantoorgebouwen achter een graswal. Ondanks dat de Meldkamer Oost-Nederland (MK ON) kleiner is, geeft het body aan die reeks. De opvallende vorm van het gebouw, met grote overstekken en een hoog deel aan de kop, komt direct voort uit de functie. Maar de keuze voor de vorm heeft net zo goed te maken met het stedenbouwkundig plan, dat een gebouw bestaande uit twee volumes voorschreef, met het bovenste volume haaks op het onderste.
Command and control centre
Het ‘command and control centre’, de feitelijke meldkamer, bevindt zich op de eerste verdieping in het lange bouwvolume parallel aan de Europaweg. Eronder en ernaast liggen de voor deze functie noodzakelijke installaties. Voor de ventilatie zijn hier onopvallend spleten uitgespaard in het cortenstaal. De entree ligt aan de andere kant, onder de overstek. Drie verlichte, in cortenstaal uitgesneden logo’s maken duidelijk voor welke diensten dit gebouw bestemd is. De eenheid van het materiaal benadrukt de vergaande samenwerking van de diensten in de Meldkamer.
Openheid en oriëntatie
Achter de entree bevindt zich een verdiepingenhoge ruimte, met daarin een open trap die de drie verdiepingen verbindt. Op elke verdieping is een informele zone, met een pantry aangevuld met reprovoorzieningen en zitelementen voor overleg en pauzes. Deze zone grenst aan twee vaste kernen – met de liften, schachten en technische ruimten, herkenbaar aan hun zwarte kleur – en geeft toegang tot de kantoren en andere meer specifieke werkruimtes. Overige kleuren in het interieur zijn geënt op een herfstbos: bruintonen en oranje, met groengele kleuraccenten in het losse meubilair op de verdiepingen.
De door IMd raadgevende ingenieurs ontworpen constructie, die grotendeels zichtbaar is, kreeg de kleur grijs. Vloeren zijn merendeels neutraal wit en grijs. De zwarte ‘installatiekernen’ worden verbonden door een strook zwart. De ontmoetingsplekken kregen een houten vloer, die deels als houten lamellen ‘doorloopt’ tegen de wand.
De kleurstelling in het interieur bevordert de oriëntatie in het gebouw, net als de lange zichtlijnen, die waar mogelijk eindigen met glas en zicht naar buiten. De openheid en het vrije zicht in het gebouw dragen bovendien bij aan het gevoel van veiligheid. De schakering van vides langs de trap onderschrijft dat interactie tussen de gebruikers belangrijk is. Politie, Ambulancezorg en Brandweer werken niet op geïsoleerde eilanden, maar samen. Zij zien elkaar en delen faciliteiten. Kantoorruimte op de verdiepingen is wel toegekend aan één bepaalde dienst, maar binnen ook de aangewezen verdieping wordt ingezet op activiteitgericht werken.
Non-stop in gebruik
Het interieur van het ‘command and control centre’ is zorgvuldig afgestemd op het intensieve gebruik door vijftig zogenaamde centralisten, non-stop, 24 uur per dag. Elke dienst kreeg zijn geprefereerde opstelling, die voordien een op een is getest met mock ups in een sporthal. Officieren van Dienst hebben hun bureau los van hun dienst en juist dicht bij elkaar, zodat de lijntjes kort zijn en samenwerking nog meer wordt bevorderd. Er is een aparte briefingruimte met zicht op de werkvloer. Andere aangrenzende ruimtes zijn onder meer bestemd voor personeel in opleiding.
Licht is in het ‘command and control centre’ een precaire kwestie, reflectie op computerschermen moet ten alle tijden worden voorkomen. cepezed heeft zich ingespannen om ondanks alle restricties voor het licht toch daglicht binnen te laten vallen. Daarnaast is er een slim ‘biodynamisch’ verlichtingssysteem, dat zich aanpast aan de tijd van de dag en de drukte op de lijnen. Is het bijvoorbeeld nodig dat iedereen extra scherp is dan wordt het kunstlicht blauwer. Voor enige ontspanning kan het licht warm geel worden ingesteld. Het lichtontwerp is gemaakt door Robert Jan Vos in samenwerking met Nelissen ingenieursbureau.
Akoestiek
Bij de vides mag het rumoerig zijn, dit is een plek waar mensen elkaar tegenkomen. Richting het ‘command and control centre’ en de gangen met kantoren is het juist rustig. In de hoge, open hal met het trappenhuis houden de vilten lamellenplafonds van de ontmoetingsplekken de akoestiek aangenaam. Om de akoestiek in het ‘command and control centre’ te optimaliseren is onder meer gebruik gemaakt van een 32 meter brede, geperforeerde wand. De perforaties vormen een tekening van bomen. Ook de wanden en plafondpanelen zijn geperforeerd, want het is van belang dat de centralisten, ondanks het totaalvolume van de gesprekken die zij voeren, toch verstaanbaar zijn en elkaar zo min mogelijk hinderen.
De zonering binnen het gebouw – hal, ontmoetingsplekken, kantoren – verloopt van rumoerig naar rustig. Op de begane grond zijn grote vergaderruimtes voor algemeen gebruik. Glazen wanden en deuren in de kantoorvleugels bevorderen het gevoel van ruimtelijkheid in de kantoorvleugels en bieden overal zicht op buiten. De architectuur speelt in op de stress die personeel van de Meldkamer kan ervaren. Buiten de hal zijn breakout-ruimtes en er is een speciale stilteruimte (of recuperatieruimte) waarvan de pui opengeschoven kan worden zodat de bomen nog aanweziger zijn, en rust kunnen bieden. Op de begane grond wordt inkijk juist gefilterd, alleen al door de situering tegen de wal aan.
Landschappelijke inpassing
Een landschappelijke inpassing stond voorop bij het ontwerp van de buitenruimte door BoschSlabbers. Ook hier bepaalt cortenstaal het beeld, wat aansluit op het materiaalgebruik bij de buren, het hoofdkantoor van Politieregio Oost-Nederland. Er is genoeg ruimte om te parkeren op maaiveld, de wal houdt de auto’s uit het zicht vanaf de weg. Mede door het slim inpassen van het gebouw achter die wal is veiligheid gegarandeerd zonder dat het geheel oogt als een fort. Opdrachtgever de Politie zegt blij te zijn met de openheid en het chique, neutrale karakter van de MK ON.
Bijna energieneutraal gebouw
Waar mogelijk is halfverharding toegepast en boven de fietsenstalling is een overkapping gemaakt van pv-panelen. Deze extra panelen zijn nodig door de grote energievraag van alle noodzakelijke techniek en apparatuur. Ze liggen ook op alle daken van het gebouw die zonlicht vangen, en genereren samen genoeg energie voor een bijna energieneutraal gebouw. Meer schaduwrijke daken zijn bedekt met sedum. Dat levert een aangenaam beeld op vanuit de hoger gelegen kantoren, vergroot de mogelijkheid om hemelwater vast te houden en draagt bij aan de biodiversiteit.
Werkvloer opschalen
Het ‘command and control centre’ kan indien nodig tijdelijk of permanent worden opgeschaald door er een aangrenzende ruimte bij te trekken. Deze ruimtes kunnen ook worden gebruikt voor trainingen of het testen van nieuwe software. Net als de meeste gebouwen van cepezed is voor de constructie van de Meldkamer een kit of parts gebruikt, met zoveel mogelijk prefab-onderdelen, die in principe ook weer gedemonteerd kunnen worden. De constructie is bovendien toegerust op een grote overspanning, waardoor er het ‘command and control centre’ een vloeroppervlak van 690 m2 heeft zonder obstructies zoals kolommen.
| Oplevering | 2022 |
| Interieur | cepezedinterieur |
| Opdrachtgever | Nationale politie |
| Constructeur | imd raadgevende ingenieurs |
| Adviseur installaties | nelissen ingenieursbureau |
| Fotograaf | lucas van der wee |